Waarom nostalgie goed is voor je welzijn

In de positieve psychologie is er steeds meer aandacht voor de effecten van nostalgie en wat het kan doen met het geluk en het welzijn van mensen (Layous 2023). Het wordt echter nog niet specifiek ingezet als strategie om welzijn op lange termijn te bevorderen. Onderzoek dat het opwekken van gevoelens van nostalgie ten gunste van welzijn inzet als interventie, laat echter zien dat het ervaren van nostalgie belangrijk is om betekenisvolheid, identiteit en sociale verbondenheid te behouden voor mensen, (Batcho 2023) zeker op latere leeftijd, wanneer de sociale kring van mensen kleiner wordt door omstandigheden.

In een experiment ziet dit er als volgt uit: mensen worden gevraagd een gebeurtenis reflectietaak (Event Reflection Task) te doen. In die taak lezen deelnemers eerst de definitie van nostalgie (‘een sentimenteel verlangen naar het verleden’) en dan wordt de opdracht gegeven een herinnering in hun gedachten te houden over hun leven. Vervolgens moeten ze vier woorden opschrijven die relevant zijn voor de nostalgische ervaring en beschrijven hoe ze zich daarbij voelen. In een controleconditie worden precies dezelfde stappen doorlopen, maar gaat het om een gewone, willekeurige gebeurtenis uit het verleden. Daarna wordt er gekeken hoe lang mensen zich blij (of niet blij) voelen. In deze experimentele opzet bleek dat nostalgie vooral direct geluk bracht, en dat gevoelens van geluk bleven als mensen gevraagd werd weer aan de nostalgische gebeurtenis te denken (Layous 2021). Op de lange termijn bleek dat nostalgie positieve effecten had op gevoelens, tevredenheid met het leven en welzijn omtrent het zichzelf kunnen zijn. Het had echter geen effect op de zelf-ervaren gevoelens van vitaliteit, of de mate waarin we geïnspireerd zijn (Layous 2021).

De effecten van nostalgie op het zelf-ervaren welzijn was wel afhankelijk van de mate waarin iemand in het dagelijks leven openstaat voor nostalgische gevoelens en hoeveel persoonlijke waarde ze aan nostalgie geven. Bij die deelnemers waar dit hoog was, bleek ook op de lange termijn nostalgie nog steeds positieve effecten te hebben op het welzijn (Layous 2021). Dat wetende, suggeren onderzoekers ook dat het opwekken van nostalgische gevoelens onderdeel moet zijn van een meercomponenten programma om mentaal welzijn te bevorderen, en dat als mensen niet openstaan voor gevoelens van nostalgie er makkelijk naar een andere methode gewisseld kan worden die beter bij die persoon past (Heintzelman 2020). Anderzijds kan het voor mensen die wel openstaan voor activiteiten rondom nostalgie, een welkome aanvulling zijn om het mentaal welzijn te bevorderen.

Maar hoe werkt dat nu precies? Hoe kan het dat als je denkt aan mooie gebeurtenissen uit het verleden, dat je je er ook goed door gaat voelen in het heden?
De mate waarin een nostalgische gebeurtenis welzijn kan bevorderen is afhankelijk van in hoeverre er een psychische behoefte mee vervuld wordt, alsook de mate waarin het bijdraagt aan positieve gevoelens, gedachten en gedrag. Dit idee is deel van de zelfbeschikkingstheorie die inhoudt dat een situatie alleen bijdraagt aan welzijn als het in drie fundamentele psychische behoeften voorziet:

• Verbondenheid
• Autonomie
• Competentie

Ervaringen van nostalgie betreffen vaak herinneringen aan dierbaren, wat een gevoel van sociale verbondenheid vervult. Indirect bewijs laat zien dat het ook zorgt voor het voortzetten van onze identiteit. Dat is het gevoel dat essentiële delen van het zelf gelijk gebleven zijn in de tijd, dat het eigen handelen authentiek is, ertoe doet en vrij gekozen is. Dat vervult de behoefte aan autonomie. Daarnaast zorgen gevoelens van nostalgie ervoor dat mensen zich trots voelen, zo schrijven onderzoekers, wat de behoefte aan competentie vervult (Layous 2023).

Dus voor de mensen die openstaan voor ervaringen van nostalgie; fiets vooral samen door oude woonplaatsen, ga terug naar oude vakantiebestemmingen, vertel over het leven en haal samen mooie herinneringen op met Fietslabyrint. En dat kan zelfs elke keer opnieuw, om je welzijn en positieve vibe te behouden.