De kracht van levensstijl tegen Alzheimer

Alzheimer is een neurodegeneratieve ziekte die gepaard gaat met cognitieve achteruitgang. Als je ouder wordt, heb je een verhoogd risico op het krijgen van de ziekte. Alzheimer is meer dan alleen maar vergeetachtigheid, want ook persoonsveranderingen, slaapproblemen, in zichzelf gekeerd raken, somberheid en verwardheid kunnen ontstaan als gevolg van de ziekte. Kortom, het ontwricht het leven van patiënten en hun families in ernstige mate. Wereldwijd worstelen miljoenen mensen met deze aandoening. Het FINGER-onderzoek (Finnish Geriatric Intervention Study to Prevent Cognitive Impairment and Disability) onderzoekt of veranderingen in levensstijl het risico op Alzheimer kunnen verkleinen. De studie startte in september 2009 en zal volledig afgerond zijn in december 2025. Het is voor het eerst dat zo een omvangrijke en langdurige studie uitgevoerd wordt waar leefstijl als interventie ingezet wordt (Kivipelto 2013). De eerste resultaten lijken positief, onderzoekers vonden dat een combinatie van lichaamsbeweging, gezond dieet, goede controle van de hart- en vaatgezondheid en geheugentraining achteruitgang in het denkvermogen van ouderen kon voorkomen (Finse Instituut voor Volksgezondheid, Ngandu 2015, Solomon 2018, Rosenberg 2018).

Wat is FINGER-NL?

Geïnspireerd door de studie in Finland, breidde het FINGER-consortium (Kivipelto 2020) het onderzoek wereldwijd uit. FINGER-NL is een ambitieus onderzoek in Nederland dat gericht is op het begrijpen van de impact van het veranderen van je levensstijl op het risico van Alzheimer. Dit onderzoek richt zich op meerdere domeinen van onze levensstijl, waaronder fysieke activiteit, cognitieve training, dieet, slaap, stressmanagement en sociale interactie (‘Houd je Brein gezond’ Alzheimerstichting). Het doel is om te bepalen welke aspecten van onze levensstijl het meest effectief zijn bij het verminderen van het risico op Alzheimer.

Hoe werkt FINGER-NL?

Het doel van FINGER-NL was om meer dan 1.200 deelnemers in Nederland te rekruteren voor de studie en dat is al gelukt. Deelnemers worden vervolgens door toeval verdeeld in twee groepen: een groep met een intensieve, op maat gemaakte levensstijlinterventie (interventiegroep) en een groep met een minder intensieve interventie (controle groep). Beide groepen ondergaan veranderingen in hun levensstijl, zoals het verhogen van fysieke activiteit, het stimuleren van cognitieve betrokkenheid, het verbeteren van hun dieet, het optimaliseren van slaap en het verminderen van stress. De interventie duurt 24 maanden, en deelnemers worden tijdens en ook na de leefstijlinterventie regelmatig geëvalueerd om de impact van deze veranderingen op hun cognitieve gezondheid te meten.

Waarom is dit belangrijk voor de samenleving?

Met de vergrijzing van de bevolking nemen neurodegeneratieve aandoeningen zoals Alzheimer toe. In 2018 waren er wereldwijd 50 miljoen mensen met dementie, en dit aantal zal naar verwachting stijgen tot 152 miljoen in 2050. Maar hier is het goede nieuws: tot 40% van de gevallen van dementie kan worden toegeschreven aan veranderbare factoren zoals hoge bloeddruk, overgewicht, lichamelijke inactiviteit en sociaal isolement. Dit biedt enorme kansen voor preventie.

Het FINGER-NL-onderzoek benadrukt het belang van het aanpakken van meerdere risicofactoren tegelijkertijd. Hoewel elke individuele verandering misschien slechts een bescheiden effect heeft, kunnen de cumulatieve voordelen op lange termijn onze cognitieve gezondheid beschermen.

Ook het Nederlandse kabinet streeft naar een gezonder Nederland, waarin kinderen een goede start krijgen, volwassenen actief en fit hun pensioen ingaan, en ouderen gezonde levensjaren hebben. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport werkt samen met partners om deze visie te verwezenlijken, gezien de groeiende uitdagingen zoals vergrijzing en stijgende zorgkosten. Zij focussen ook op het verbeteren van de levensstijl en preventie. Meer lezen? Download hier het preventie akkoord.

Hoe kun je meehelpen?

Als je geïnteresseerd bent in bijdragen aan de strijd tegen Alzheimer en het verbeteren van je eigen cognitieve gezondheid, overweeg dan om deel te nemen aan vergelijkbare onderzoeken in jouw regio (zoals bijvoorbeeld het Hersenonderzoek). Het aanpassen van je levensstijl kan een verschil maken, zelfs als het klein lijkt. Denk aan een dagelijkse wandeling, een gebalanceerd dieet of stap thuis op de hometrainer met Fietslabyrint Thuis.

In conclusie biedt het FINGER-NL-onderzoek een sprankje hoop in de strijd tegen Alzheimer. Door onze levensstijl aan te passen en meerdere risicofactoren tegelijkertijd aan te pakken, kunnen we de toekomstige impact van deze ziekte hopelijk verminderen. De lessen van dit onderzoek gaan verder dan Alzheimer; ze herinneren ons eraan dat onze levensstijl een krachtig wapen is in het behoud van onze gezondheid.